در تفاوت بین شرکتهای تجاری و غیرتجاری

بنابر اجماع علمای حقوق تجارت در تعریف شرکت تجاری به نظر می رسد شرکت تجاری شرکتی است که به منظور کسب سود و درآمد و تقسیم آن بین شرکا تشکیل می شود فی  الواقع هدف غایی و نهایی شرکا در تشکیل شرکت تجاری صرفا کسب سود و منفعت و تقسیم آن بین سهامداران یا شرکا می باشد حال ممکن است شرکت تجاری در کنار اهداف مالی و کسب سود به فعالیت های غیر تجاری نیز دست بزند که این امر مانع فعالیت تجاری شرکت نخواهد بود. به عنوان مثال شرکت ساختمانی پس از انجام موضوع شرکت یا همزمان با آن  ممکن است اقدام به انجام فعالیت های خیرخواهانه نیز بزند لذا فعالیت غیر تجاری شرکت تجاری آن را از نوع خود، خارج ننموده و خدشه ای به ماهیت شرکت وارد نمی نماید.

و اما شرکت غیر تجاری مقاصد غیر تجاری از قبیل امور علمی یا ادبی یا امور خیریه و امثال آن می باشد اعم از آنکه موسسین و تشکیل دهندگان در کنار اهداف مذکور، قصد کسب منفعت را نیز داشته باشند یا خیر. این تشکیلات می‌توانند عناوینی چون انجمن کانون یا بنگاه و امثال آن را اختیار کنند.

ماده ۱۴ آیین نامه اصلاحی ثبت تشکیلات و موسسات غیرتجاری مصوب سال ۱۳۳۷ شرکتهای غیر تجاری را به دو دسته تقسیم نموده است:

الف) موسساتی که مقصود از تشکیل آن جلب منافع و تقسیم آن بین اعضای خود نباشد.

ب) موسساتی که مقصود از تشکیل آن، ممکن است جلب منافع مادی و تقسیم منافع مزبور بین اعضای خود یا غیر باشد.

پس موسساتی که منظور از تشکیل آنها جلب منافع و تقسیم آن بین اعضای خود نباشد حتماً باید تحت عنوان تشکیلات غیر تجارتی (انجمن،کانون و غیره) ثبت شوند.

موسساتی که مقصود از تشکیل آن ها جلب منافع مادی و تقسیم منافع مزبور میان اعضای خود است؛ با وجود آنکه درست در مقابل موسسات موضوع بند الف قرار دارند بازهم موسسات غیر تجارتی محسوب شده اند.

سوالی که پیش می آید اینکه پس فرق میان این موسسات و شرکت تجارتی چیست به نحوی که در شرکت تجاری نیز جلب منفعت مادی و تقسیم آن میان شرکا مورد نظر است پس چرا نمی توان اینگونه موسسات را شرکت تجارتی تلقی کرد؟

پاسخ سوال  مطروحه این است که در حقوق ایران برخلاف حقوق فرانسه، ضابطه تفاوت تشکیلات تجارتی و غیر تجارتی، بردن سود و تقسیم آن میان اعضای گروه نیست، بلکه آنچه ملاک تفکیک محسوب می شود موضوع تشکیلات مزبور است؛ یعنی فعالیتی که آن تشکیلات برای انجام دادنش به وجود آمده است. اگر فعالیت گروهی، جنبه علمی و یا ادبی یا امور خیریه و به طور کلی جنبه معنوی داشته باشد گروه یک موسسه غیر تجارتی تلقی می گردد حتی اگر فعالیتش برای بردن سود مادی و تقسیم آن میان اعضا باشد بر عکس چنانچه فعالیت گروه از نوع فعالیت در امور علمی یا ادبی یا امور خیریه و امثال آن  نباشد؛ گروه یک تشکیلات تجارتی محسوب می گردد مشروط بر اینکه هدف از تشکیل آن بردن سود و تقسیم آن میان اعضای گروه باشد.

به عنوان مثال اعضای یک مدرسه غیر انتفاعی گروه خود را به عنوان تشکیلات غیر تجارتی ثبت می کند هرچند مانند یک شرکت تجارتی سود می برد و سود نیز بین تشکیل دهندگان آن مدرسه تقسیم می شود. همچنین یک باشگاه ورزشی می­تواند به قصد بردن سود و تقسیم آن تشکیل شود ولی چون موضوع فعالیت آن تجارتی نیست بنابراین شرکت تجارتی قلمداد نمی­گردد بنابراین قصد بردن سود و تقسیم آن میان شرکا از خصایص شرکت تجارتی است بدون آنکه انحصاری آن باشد زیرا برای مثال یک انجمن ادبی نیز می تواند با هدف بردن سود و تقسیم آن میان اعضا تشکیل شود.

فایده تفکیک شرکت های تجاری و غیرتجاری در زمان طرح دادخواست ورشکستگی نمایان می گردد از این جهت که با توجه به آنکه شرط ورشکستگی تاجر بودن شخص است و در بحث شرکت ها شرط تاجر بودن این است که شرکت مورد نظر در قالب یکی از شرکت های موضوع ماده ۲۰ ثبت شده باشد و موضوع آن فعالیت تجارتی باشد.

در صورت سوال و ایجاد ابهام در تشخیص شرکت های تجارتی و غیر تجارتی مراجعه به وکیل پایه یک دادگستری متخصص در امور شرکتها می تواند رافع مسائل و ابهامات موجود باشد قطعاً وکیل شرکت بهتر از وکلای دیگر  به خاطر فعالیت تخصصی  که دارد می‌تواند پاسخگوی بهتری برای سوالات پیش آمده شما باشد. در صورت نیاز به مشاوره در امور شرکتها، احمدرضا فروزنده به عنوان وکیل تخصصی شرکت، آماده ارائه خدمات حقوقی به هم میهنان عزیز می باشد. اطلاعات تماس با موسسه وکالت ایشان در ذیل سایت درج شده است.