یکی از اصطلاحاتی که در حقوق تجارت با آن برخورد می کنیم
وصف تجریدی اسناد تجاری است. اینکه وصف تجریدی به چه معناست و چه نتایجی را در
روابط تجاری افراد ایجاد می کند مسئله ایست که می خواهیم در این مقاله به تشریح آن
بپردازیم.
وصف تجریدی یک اصطلاح کاملاً علمی و تخصصی است بنابراین
عامه مردم، اطلاعات چندانی در خصوص آن ندارند و حتی گاها کارشناسان حقوق نیز با
معنی واقعی آن آشنا نیستند و تعریف اجمالی و کلی از آن ارایه میدهند. پیشنهاد می
دهیم برای آشنایی با این موضوع کاربردی در اسناد تجاری و دعاوی مرتبط، ضمن مطالعه
این مقاله، در صورت نیاز به مشاوره حقوقی در اسناد تجاری، وکیل متخصص در دعاوی
حقوقی چک، آقای احمدرضا فروزنده را دنبال نمایید.
وصف تجریدی اسناد تجاری به چه معناست؟
وصف تجریدی به معنای تفکیک میان دو رابطه حقوقی می باشد:
اول: رابطه حقوقی مبنای صدور و انتقال سند تجاری یا همان
تعهد پایه
دوم: رابطه حقوقی ناشی از تنظیم و گردش آن که به آن رابطه یا
تعهد براتی نیز می‌گویند.
در واقع بهتر است این گونه بگوییم که صدور اسناد تجاری طبق
قانون تجارت ناشی از تعهد است. بنابراین هر سند تجاری از یک تعهد خارجی و پذیرفته
شده میان طرفین ایجاد می شود مگر در مورد برات، چک و سفته که صدور آنها به تنهایی
دارای اعتبار است و می توانند ناشی از تعهد نباشند.
برخی از حقوق دانان بر این باورند که اسناد تجاری مانند چک
و سفته و برات ، فقط دلیل و مدرک دین و تعهد سابق نمیباشد؛ بلکه خود نوعی سند و
به بیان دقیق تر، امضای روی سند یا ظهر آن به هر عنوان برای امضاکننده ایجاد تعهد
می نماید. این تعهد ماهیتی متفاوت و مستقل از ارزش و اعتبار رابطه حقوقی دارد که
معمولاً علت و سبب تعهد سند تجاری و منشأ صدور آن بوده است.
نتایج وصف تجریدی چیست؟
وجود وصف تجریدی در حقوق تجارت ایران با ایجاد دو اصل دیگر
همراه است که عبارتند از
اصل عدم توجه ایرادات
اصل استقلال امضائات
مفهوم اصل عدم توجه ایرادات بدین صورت است که امضا کننده
سند تجاری دیگر نمی تواند هیچ گونه دفاعی از خود در برابر دارنده آن مطرح نماید و
بگوید که ناظر بر روابط پیشین او با دارندگان قبلی سند تجاری است. در واقع با پذیرش
این اصل، ایرادات مربوط به رابطه پایه، قابل طرح در مقابل دارنده با حسن نیتی نیست،
البته این امر مربوط به زمانی است که حسن نیت دارنده سند تجاری برای مقام قضایی
دچار ابهام نشده باشد.
دوم اصل استقلال امضائات نیز کاملاً مشخص است و بدین معناست
که هر فردی که سند تجاری را امضا کرده است اعم از صادر کننده، قبول کننده، ظهرنویس
و ضامن سند تجاری در برابر امضایی که انجام داده اند در مقابل دارنده سند تجاری
مسئول می باشند. به عبارتی دیگر ایرادات مربوط به سایر امضائات قابل استناد توسط
سایر مسئولین، تعهد براتی نمی باشد.
به عبارت دیگر در یک سند تجاری هر شخصی فقط به واسطه امضاء
خودش مسئول است، یعنی مهم نیست که ید قبلی اهلیت داشته یا خیر بنابراین زمانی که
به ظهر نویس دوم مراجعه می گردد نمی تواند چنین دفاع کند که ید قبلی اهلیت نداشته
و امضایش باطل است پس من هم تعهدی ندارم، بنابراین اصل استقلال امضائات می گوید هر
شخصی مستقلاً نسبت به امضاء خودش متعهد و مسئول است، مضافاً اینکه اصل استقلال
امضائات دارای دو استثنا میباشد که عبارتند از ۱)دارنده فاقد حسن نیت ۲) دارنده
بلا واسطه
لازم به یادآوری است در هیچ یک از مواد قانون تجارت به اصول
فوق اشاره نشده است اما در رویه محاکم این اصول را رعایت می نمایند که اثر مستقیم
بر نتیجه نهایی دعاوی مربوط به اسناد تجاری و آثار ناشی از آن است.
در صورت نیاز به اخذ مشاوره در امور مربوط به اسناد تجاری،
احمدرضا فروزنده به عنوان وکیل پایه یک دادگستری و متخصص در امور مربوط به شرکت های
تجاری و اسناد تجاری آماده ارائه خدمات حقوقی و مشاوره به هم میهنان عزیز میباشد.
روش های ارتباطی با موسسه وکالت ایشان، در ذیل سایت درج شده است.
